Terug in je lijf: zelfzorg bij overprikkeling

Als het allemaal te veel wordt, is ontspannen niet het eerste wat lukt. Misschien wil je het wel, maar voelt het alsof je nergens bij kunt. Je hoofd blijft aanstaan, je lijf is gespannen, geluiden doen pijn en zelfs je eigen ademhaling klinkt luid. In deze blog lees je wat er dan gebeurt in je zenuwstelsel, waarom terugkomen in je lijf daarbij helpt en hoe je dat op een haalbare manier aanpakt.

Overprikkeling is niet ‘druk in je hoofd’ of ‘een beetje moe’. Het is wat er gebeurt als je systeem het niet meer kan bijbenen. Te veel informatie tegelijk, te weinig ruimte om te verwerken.

Dat kan allerlei oorzaken hebben. Een drukke omgeving. Een volle inbox. Een onverwachte gebeurtenis. Of simpelweg: al te lang geen echte pauze. Je merkt het soms pas als het al te laat is. Je kaken zijn gespannen, je ademhaling zit hoog, je wordt kortaf zonder het te willen. Of je sluit juist af en voelt jezelf nergens meer bij.

Veel mensen herkennen het niet direct, zeker als je gewend bent aan drukte of veel verantwoordelijkheid. Maar overprikkeling is fysiek. Je zenuwstelsel is overbelast, en dat vraagt iets anders dan nog een taak afvinken. Het vraagt om vertraging. Niet groots, niet perfect. Alleen echt.

Je lichaam kent verschillende standen. In rust werkt het parasympathisch zenuwstelsel: je ademhaling is kalm, je spijsvertering actief, je systeem herstelt. Maar bij dreiging of drukte schakelt je lichaam over naar het sympathische zenuwstelsel. Dat is het bekende vecht-vlucht-mechanisme.

Het probleem? Tegenwoordig komt die ‘dreiging’ niet van een tijger, maar van mailtjes, agenda’s, prikkels, verwachtingen. Je systeem blijft dus aan staan, zonder ooit echt te herstellen. En als je dat lang genoeg volhoudt, gaat je hele systeem protesteren.

Daarom helpt zelfzorg niet pas als luxe aan het eind van de dag, maar als iets wat je lichaam onderweg geruststelt. Niet om iets te bereiken, maar om te signaleren: het is veilig. Je hoeft nu niets.

Als je overprikkeld bent, zit je vaak in je hoofd. Denken, analyseren, verklaren. Wat je dan nodig hebt, is voelen dat je een lijf hébt. Zonder dat je er iets mee moet. Gewoon weer even landen.

Een vriendin die ergotherapeut is, zei me ooit: je hoeft niet één lange sessie te doen. Beter werkt het als je vaker iets kleins doet. Een mini-reset. Twee minuten. Zelfs dertig seconden. Alles wat je zintuigen aanspreekt en je terugbrengt in het moment.

Een eenvoudige manier om terug te keren in je lijf, is deze verkorte grounding-oefening. Je kunt hem overal doen, zonder op te vallen.

• Noem twee dingen die je ziet

• Noem twee dingen die je voelt (bijvoorbeeld je voeten op de grond, je trui op je huid)

• Noem twee dingen die je hoort

Dat is alles. Geen prestatie, geen checklist. Gewoon even contact. Het is verrassend hoeveel rust dat kan geven, juist als je hoofd op hol slaat.

Niet elke dag is geschikt voor oefeningen. Soms ben je daar zelfs te vol of te moe voor. Toch kun je dan kleine dingen doen die je zenuwstelsel geruststellen:

• Zet je voeten stevig op de grond en voel het contact

• Stamp zachtjes, alsof je je lijf wilt wakker maken

• Hou je handen onder koud of warm water

• Adem in en zucht hoorbaar uit

• Zet een kop thee en ruik de geur terwijl je wacht

Deze momenten zijn geen wondermiddel. Maar ze breken de keten. Ze zeggen tegen je lichaam: je hoeft het niet alleen te dragen.

Thee is meer dan een drankje. Het is een zintuiglijk ritueel. Je voelt de warmte, ruikt de geur, ziet de damp, hoort het schenken. Je zet je zintuigen aan, zonder dat het overweldigend is.

Daarnaast zijn er kruiden die je systeem ondersteunen bij overprikkeling. Tulsi bijvoorbeeld helpt bij het schakelen tussen stress en herstel. Het kruid is adaptogeen: het past zich aan wat je lichaam nodig heeft. Gabalong bevat veel natuurlijke GABA, een neurotransmitter die rust brengt in het zenuwstelsel. En als het echt teveel is, kan een blend met lavendel of kamille het verzachten.