Pu-erh thee: rauw of rijp?

Pu-erh thee, ook wel geschreven als puer of pu'er, komt uit de Chinese provincie Yunnan. Deze gefermenteerde theesoort is uniek door zijn bijzondere bereidingsproces en het vermogen om met de jaren te rijpen. Er zijn twee hoofdsoorten: rauwe pu-erh (sheng) en rijpe pu-erh (shou). De rauwe variant rijpt langzaam en ontwikkelt een steeds complexere smaak, terwijl de rijpe pu-erh via een versnelde fermentatie direct toegankelijker is. In dit blog lees je meer over de verschillen, de oorsprong, en hoe je beide soorten kunt herkennen én gebruiken.

Pu-erh thee wordt gemaakt van de bladeren van de Camellia sinensis plant. De bladeren worden na het plukken anders verwerkt dan bij bijvoorbeeld groene of zwarte thee. Juist dat proces maakt pu-erh zo bijzonder.

Er zijn twee hoofdvarianten. Rauwe pu-erh heeft vaak een frisse, ietwat bittere smaak die met de jaren dieper en complexer wordt. Rijpe pu-erh is doorgaans zachter, met aardse en soms zoete tonen. Het verschil zit vooral in de fermentatie: natuurlijk en langzaam bij rauwe, kunstmatig en versneld bij rijpe.

Pu-erh vindt zijn oorsprong in Yunnan, waar het klimaat en de bodem perfect zijn voor de groei van theestruiken. Lokale gemeenschappen verbouwen deze thee al eeuwenlang. Via de historische thee- en paardenroute verspreidde pu-erh zich door Azië en werd het zelfs gedronken aan het keizerlijk hof.

Hoewel pu-erh wereldwijd populair is geworden, is het aanbod aan biologisch gecertificeerde pu-erh nog steeds beperkt. De traditionele productiegebieden zijn vaak kleinschalig en niet altijd ingericht op bio-certificering. Daardoor zijn goed gecontroleerde biologische varianten relatief zeldzaam.

Na het plukken van de bladeren worden ze verwelkt, verhit, gerold en gedroogd. Zo ontstaat mao cha, een ongerijpte thee die de basis vormt voor zowel rauwe als rijpe pu-erh.

Bij rauwe pu-erh volgt een natuurlijke rijping over jaren. Rijpe pu-erh ondergaat daarentegen een proces van stapelfermentatie, waarbij de thee vochtig wordt gemaakt en in stapels gefermenteerd. Beide vormen kunnen daarna worden geperst tot compacte vormen.

Die persvormen zijn kenmerkend voor pu-erh. Cakes (bing cha) zijn ronde schijven die handig zijn om te bewaren en te breken in porties. Bricks (zhuan cha) zijn compacte rechthoekige blokken die vroeger veel werden verhandeld op de theeroutes. Tuo cha zijn komvormige nestjes, vaak gebruikt voor éénpersoonsporties of reisformaat. De persing vertraagt de oxidatie, wat de rijping ten goede komt en de smaakontwikkeling bevordert. Er bestaat ook pu-erh als losse thee, maar die variant is minder gebruikelijk bij langdurige rijping.

De smaak van pu-erh hangt sterk af van de soort en de rijpingstijd.

Rauwe pu-erh heeft in jonge vorm een frisse, soms wat bittere smaak. Naarmate de thee ouder wordt, verzacht de smaak en ontstaan er complexe, gelaagde tonen.

Rijpe pu-erh is juist vanaf het begin zachter, met aardse en soms licht zoete smaken. Het smaakprofiel is voller, minder scherp, en verandert minder met de jaren.

Pu-erh thee bevat antioxidanten zoals polyfenolen en catechinen. Beide soorten kunnen bijdragen aan spijsvertering, mentale alertheid en gewichtsbeheersing.

Let op: pu-erh bevat cafeïne. Vooral rauwe pu-erh kan sterker zijn. Bij gevoeligheid, zwangerschap of medicijngebruik is het raadzaam een arts te raadplegen. Thee is geen vervanging voor medische behandeling.

Pu-erh thee is een unieke theesoort met een rijke geschiedenis en twee duidelijke gezichten: rauw en rijp. Of je nu gaat voor de frisse diepgang van een rauwe pu-erh, of de zachte aardse tonen van een rijpe: het is een thee die blijft verrassen. Houd er rekening mee dat biologische pu-erh lastig te vinden is. Heb je een variant die wél bio gecertificeerd is, dan heb je iets bijzonders in handen.

Gebruik per kop ongeveer 1 tot 2 gram pu-erh (of zo’n 5 gram per halve liter pot). Laat de thee trekken tussen de 2 en 5 minuten, afhankelijk van hoe sterk je de smaak wilt. Spoel de bladeren eerst kort met heet water om de thee ‘wakker’ te maken en eventuele bitters te verzachten. Je kunt pu-erh prima meerdere keren per dag drinken.